*Khánh Dường 40 miles về phía bắc thành phố Nha-Trang

 

Trong ngày 1-4-1975, nhiều vị trí phòng thủ của các đơn vị Quân lực VNCH tại Khánh Hòa bị tấn công. Tại Khánh Dương, Lữ đoàn 3 Nhảy Dù do Trung tá Lê Văn Phát chỉ huy đã kịch chiến với 4 trung đoàn của 2 sư đoàn Cộng quân. Lực lượng của lữ đoàn này đã giao quyết liệt với các đơn vị thuộc Sư đoàn F-10 và F-320 của Cộng quân. Các tiểu đoàn Dù đã đánh trả quyết liệt và bất chấp đạn pháo binh của Cộng quân bắn phá khá chính xác. Nhiều vị trí bị mất rồi được chiếm lại, rồi lại bị mất, nhiều lần như vậy nhưng các tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn 3 Dù vẫn cố giữ vững vị trí chiến đấu .


Cũng cần ghi nhận rằng đã có nhiều tài liệu và hồi ký viết về cuộc chiến đấu của lữ đoàn 3 Nhảy Dù, tuy nhiên những ghi nhận về diễn tiến thời gian có nhiều điểm khác nhau: Tài liệu của Đại tướng Cao Văn Viên dựa theo báo cáo của Phòng 3 Bộ TTM ghi rằng lữ đoàn 2 Nhảy Dù rút khỏi Khánh Dương vào ngày 1-4-1975; một tài liệu ghi lại theo lời của Trung tá Lê Văn Phát (nhà xuất bản Đời phổ biến 1995) viết rằng cuối tháng 3/1975, Lữ đoàn 3 đã mở đường máu về Phan Rang; ngược lại, nhật ký của Thiếu tá Phạm Huấn, Sĩ quan Báo chí của Tư lệnh Quân đoàn 2, đã ghi rõ từng giờ, từng ngày tình hình chiến sự tại Khánh Dương đã ghi như sau: đến 2 giờ 10 phút chiều ngày 1/4/1975, Tướng Phú liên lạc lần cuối với Lữ đoàn 3 Nhảy Dù.

Theo tài liệu của Thiếu tá Phạm Huấn, trong tình hình sôi động và trước áp lực nặng của Cộng quân, vào lúc 8 giờ 10 phút ngày 1/4/1975, Trung tá Phát trình với Thiếu tướng Phú là nếu không có tăng viện và không được cấp phát thêm hỏa tiễn Tow (chống chiến xa) thì tuyến Khánh Dương sẽ bị Cộng quân tràn ngập. Tướng Phú yêu cầu Lữ đoàn 3 Dù cố gắng để chờ quân của Sư đoàn 22 BB từ Qui Nhơn rút vào, cùng với 1 trung đoàn của sư đoàn 23 BB được tái chỉnh trang. Đến 2 giờ 10 chiều ngày 1/4/1975, khi đang bay trên không phận Khánh Dương thì Tướng Phú chỉ liên lạc được với một sĩ quan của Lữ đoàn 3 Dù. Tướng Phú được báo vắn tắt là Cộng quân đã tràn ngập nhiều vị trí của các đơn vị Nhảy Dù, tuyến phòng ngự đã bị cắt nhỏ. Sau đó phía dưới đất tắt máỵ

Theo hồi ký của Đại tướng Cao Văn Viên, trong khi trận chiến tại Khánh Dương diễn ra, đường tiếp tế cho Lữ đoàn 3 Dù từ Ninh Hòa lên Khánh Dương bị cắt đứt. Các đoàn xe chở quân lương bị Cộng quân tấn công và bị chiếm đoạt gần hết. Tiếp tế bằng trực thăng không thực hiện được vì hỏa lực của các đơn vị pháo binh phòng không của Cộng quân bắn phá. Lực lượng Địa phương quân đang thụ huấn tại Trung tâm Huấn luyện Lam Sơn được điều động để khai thông đường này đã bị Cộng quân chận đánh. Trình bày về tình hình Nha Trang, Đại tướng Cao Văn Viên ghi nhận như sau: Cũng như các thành phố khác trong Quân khu 2 trong thời gian này với cảnh hỗn loạn do những người chạy giặc nhốn nháo gây ra, Nha Trang cũng không tránh khỏi số phận. Không ai đủ sức duy trì trật tự và an ninh trong thành phố .

 

Hình 1/ Thiếu Tướng Phạm Văn Phú . Tư Lệnh Lực Lượng Đặc Biệt (LLĐB) từ năm 1970 .

Ông đã tự sát "Thà Chết Vinh Hơn Sống Nhục" .

 

Hình 2/ Các chiến sĩ thuộc LLĐB ngày nay tại Hoa Kỳ .